Vốn nổi tiếng nhờ ôtô và đồ công nghệ cao, nhưng gần đây, Nhật Bản lại muốn biến sake thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực để hỗ trợ phát triển kinh tế. Tokyo đang muốn biến món rượu gạo truyền thống (sake) thành một phần trong chiến lược phát triển quốc gia. Nước này hy vọng việc nhắm đến thị trường nước ngoài sẽ làm tăng tốc ngành du lịch và đầu tư, từ đó hỗ trợ được các vùng nông thôn khó khăn. Đây là ý tưởng của Bộ trưởng Bộ Kinh tế Motohisa Furukawa sau khi ông nhận thấy rượu sake rất nổi tiếng tại Diễn đàn Kinh tế thế giới ở Davos. Việc này đã thôi thúc ông thành lập dự án “Thưởng thức rượu truyền thống”, với 6 thành viên ban cố vấn. Buổi họp đầu tiên của ban này đã diễn ra vào cuối tháng 5 với nội dung phải quảng bá tên tuổi rượu sake cũng như shochu trên toàn thế giới và tăng cường xuất khẩu.
Kinh tế Nhật Bản trông chờ vào rượu sake Với lịch sử hơn 2.000 năm, sake đã trở thành một phần biểu tượng của Nhật Bản, cũng như sumo và sushi. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, loại rượu này đã bị lu mờ tại chính quê nhà bởi các thức uống hiện đại như bia, vodka hay cocktail. Vì vậy, các hãng sake ở đây đang lên kế hoạch xuất khẩu rượu ra nước ngoài. Họ hy vọng người dân Nhật Bản sẽ nhìn thấy sự nổi tiếng của sake tại các nước như Anh hay Mỹ, từ đó quay trở lại với thức uống truyền thống.Rất nhiều chuyên gia sake đã đồng ý với ý tưởng này. Philip Harper – một chuyên gia về sake tại Anh cho biết: “Sản phẩm thật sự có giá trị đối với các nước là những thứ chỉ riêng họ mới có. Và ở Nhật, đó chính là sake. Tôi cho rằng xuất khẩu sake là một chiến lược rất có ý nghĩa đối với Nhật Bản”. Bản thân Harper đã là bằng chứng sống cho sự nổi tiếng của sake trên thế giới. Thậm chí ông đã từng làm rượu sake gửi cho Thủ tướng Anh David Cameron trong chuyến thăm Nhật Bản vào tháng 4. Tuy nhiên, sake vẫn còn cả một chặng đường dài phải đi nếu muốn thoát được cái bóng quá lớn của vang Pháp hay whisky Thụy Sĩ. Ngoài ra, các nhà sản xuất nước này quá nhỏ để có thể tự quảng bá sản phẩm. Vì vậy, theo Harper, sự tham gia của chính phủ là cần thiết. Theo thống kê của Bộ Tài chính nước này, xuất khẩu sake đã tăng gấp đôi trong thập kỷ qua và chạm mốc 14 triệu lít năm ngoái với doanh thu 110 triệu USD. Tuy nhiên, con số này chỉ bằng một phần nhỏ so với mức tiêu thụ trên 600 lít trong nước. Ngoài ra, việc cung cấp thông tin chính xác cho người tiêu dùng cũng là vấn đề đáng lưu tâm. Rất nhiều người nước ngoài vẫn nghĩ rằng sake phải uống nóng, dù các hãng rượu đều cho biết có thể uống lạnh hoặc hơi âm ấm thùy thuộc vào thức ăn đi kèm. Anh Kosuke Kuji, giám đốc hãng rượu sake “Nambu Bijin” đã xuất khẩu đến hơn 20 quốc gia cho biết: “Nhân viên phục vụ rượu đã được cho phép có mặt tại nhiều nhà hàng nước ngoài. Tôi thấy chính phủ cần phải thành lập một hiệp hội đào tạo những người làm nghề này để giải thích cho người uống một cách chính xác”. Tổ chức này có thể lập website với nhiều thứ tiếng, sau đó đưa các nhân viên địa phương đã qua đào tạo vào các nhà hàng để cung cấp rõ thông tin cho người tiêu dùng. Nhưng không phải ai cũng đồng tình với ý tưởng xuất khẩu sake này. John Gauntner, một chuyên gia sake đã viết 5 cuốn sách về loại rượu này cho rằng Nhật Bản nên tập trung vào người tiêu dùng trong nước. Thị trường xuất khẩu cho sake quá nhỏ và khó thu được lợi nhuận cao dù họ có mở rộng quy mô lên gấp đôi hay gấp ba đi nữa. Gauntner nhấn mạnh: “Vấn đề của sake là hình ảnh. Chẳng ai nghĩ nó là thời trang, là xu hướng hay sexy cả. Vì thế, việc đầu tiên cần làm là định vị hình ảnh của sake trong mắt mọi người”. Một thách thức nữa là những lo ngại liệu sake có bị nhiễm phóng xạ sau thảm họa động đất năm ngoái hay không. Sake, shochu và whisky Nhật sản xuất tại nhiều hãng rượu phía Bắc Nhật Bản đã bị hạn chế xuất khẩu vào châu Âu từ tháng 4. Tuy nhiên, một cuộc thi nấu sake quốc tế của Hiệp hội Thách thức Rượu toàn cầu vẫn được tổ chức tại Tokyo vào tháng 5 này. Anh Sam Harrop, thành viên ban tổ chức cho biết: “Cả thế giới đang sống trong nhịp độ rất nhanh và người ta thậm chí chẳng còn nhớ đến vấn đề này nữa đâu”.
