VƯỜN CÂY RƯỢU (TÂY GIANG - QUẢNG NAM)

Già Ploong Cril cho biết: Cây tr'đin thích hợp nơi ẩm ướt, râm mát, gần các khe suối. Tr'đin trồng 6 - 7 năm thì cho khai thác. Cây có thể "cho rượu" đến trên 30 năm tuổi.

 

Chúng tôi rất ấn tượng khi đến thăm "vườn rượu" tr'đin của già Ploong Cril ở xã Bhalêê, huyện biên giới Tây Giang, Quảng Nam.

Già Ploong Cril đang thu hoạch rượu tr'đin.

Già Ploong Cril leo thoăn thoắt lên giàn để chiết rượu tr'đin tươi xuống mời chúng tôi nếm. Một vị thơm, chát nhè nhẹ làm tê tê đầu lưỡi như rượu sâm banh.

Cùng chúng tôi uống rượu tr'đin ngay dưới tán rừng tr'đin mát rượi, già Ploong Cril cho hay: Rượu tr'đin có thể để được vài tháng nhưng phải thay vỏ cây (apăng) thường xuyên. Nếu không dùng hết rượu một lúc tuyệt đối không múc dùng ít một, rượu dễ bị chua, không để lâu được. Khi đọt (loom) nhú lên gần ngang bằng lá già là thời điểm lý tưởng để đục vào thân lấy nước.

Khi đã xác định chính xác, người Cơ Tu làm cầu thang lên giàn bằng nhiều cây lồ ô buộc với nhau bằng dây mây cho chắc, sau đó leo lên giàn ngồi đục. Khi đục, tính từ ngọn xuống chừa lại 4 cuống lá già, tại cuống lá già thứ tư từ trên xuống, đục đối diện với cuống lá này. Nếu thấy trong đọt trắng mềm là khả năng ra nước nhiều, ngược lại nếu đọt trong cứng vàng thì nước ít.

Đục xong, mỗi ngày đến cắt mỏng một lớp để tạo "vết thương", khi nào thấy có đọt mới nhú ở trong lên thì sắp có nước chảy ra. Thông thường 3 đến 6 ngày có nước trắng, sệt sệt (k'mă) tứa ra. Khi nước ra nhiều từ vết cắt thì làm máng nhỏ từ vết cắt để nước tr'đin chảy theo đường máng chảy vào ống lồ ô lớn đã hứng sẵn (trong ống lồ ô đã bỏ vỏ apăng để lên men).

Từ đó hàng ngày đến cắt một lát mỏng chỗ "vết thương" và lấy tr'đin về uống. Trung bình mỗi cây tr'đin cho khoảng 10 - 15 lít rượu/ngày đêm. Nếu cho trẻ em, phụ nữ uống thì không bỏ apăng, nước sẽ ngọt lịm và thơm ngon như hương vị đường thốt nốt. "Hũ rượu" này tuy nằm trên cây cao, nhưng cũng thu hút ong, bướm, chim, sóc, chuột… nên chung quanh ống lồ ô được bịt lại bằng một loại bùi nhùi lấy từ bẹ cây tr'đin.

Theo dân làng Bhalêê, già Ploong Cril là người đầu tiên mang hạt giống cây tr'đin này ở biên giới Việt Lào về trồng cách đây hơn 20 năm. Hiện nay, tr'đin được nhiều người ở địa phương trồng. Riêng vườn tr'đin của già Ploong Cril có hơn 100 cây, trong đó khoảng 50 cây đã cho rượu. Hiện, giá mỗi lít rượu tr'đin là 15.000 đồng.